" Σιάτιστα "

Τοπική Ιστορία  1ο       Δημ. Σχ. Σιάτιστας

 

 

 

 

 

 

 

Η Παιδεία στη Σιάτιστα

 

Η Σιάτιστα στα χρόνια της Τουρκοκρατίας αναδείχτηκε σ’ ένα από τα σημαντικότερα κέντρα της Μακεδονίας, καθώς η οικονομική άνοδος, εξαιτίας του εμπορίου και της επικοινωνίας με τις χώρες της Ευρώπης, είχε αντίκτυπο και στην πνευματική εξύψωση.

 

Από τα μέσα του 17ου αι. παρατηρείται αξιόλογη πνευματική κίνηση. Επί αρχιερατείας και εποπτείας Ζωσιμά ιδρύθηκε ανώτερη σχολή πριν το 1700 στη Σιάτιστα, η ίδρυση της τοποθετείται ανάμεσα στα χρόνια 1686 με 1695, στην οποία φοίτησαν νέοι από πολλές περιοχές, όπως Θεσσαλονίκη, Μοσχόπολη και Καστοριά.

  

 

 

                        

 

Το Μάιο του 1718 εκδόθηκε Πατριαρχικό και συνοδικό σιγίλιο από τον Πατριάρχη Ιερεμία Γ΄. Σύμφωνα με αυτό στη Σιάτιστα είχε ιδρυθεί σχολείο,

 

«επί τω παραδίδοσθαι και διδάσκεσθαι δια της ελληνικής διαλέκτου μαθήματα γραμματικά, ρητορικά τε και επιστημονικά και θεολογικά προς επίδοσιν και προκοπήν του κοινού γένους του ορθοδόξου πληρώματος».

 

Τα διδασκόμενα μαθήματα φανερώνουν την υψηλή στάθμη της σχολής, την οποία είχαν χρηματοδοτήσει δωρητές με εκατό γρόσια ο καθένας, υπογράφοντας και έγγραφο με ρητή διάταξη τα χρήματα να μένουν ανέπαφα και οι τόκοι να διατίθονται για την πληρωμή του δασκάλου. Σύμφωνα με τον Μ. Γεδεών, πέντε σχολές, της Πάτμου, της Σκοπέλου, της Αθήνας, των Τρικάλων και της Σιάτιστας έτυχαν πατριαρχικής προστασίας και εκδόθηκαν σιγίλια για τη λειτουργία τους. Σημαντική προσωπικότητα της εποχής που δίδαξε στη σχολή, για μια διετία 1721-1723, ήταν ο Μεθόδιος Ανθρακίτης.

 

 
 

Το 1816 με δωρεά της Σιατιστινής Βασιλικής Νικολάου ιδρύθηκε σχολή που ονομάστηκε «Ελληνική Σχολή», στην οποία ο Σιατιστινός καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών Θεόδωρος Μανούσης πρόσφερε 5000 τόμους βιβλίων, δημιουργώντας την « Μανούσεια Βιβλιοθήκη », όμως προκάλεσε την αντίδραση του πασά του Μοναστηρίου ο οποίος έκαψε και κατέσχεσε πολλά βιβλία της δωρεάς. Σήμερα η «Μανούσεια Βιβλιοθήκη», στεγάζεται στο «Κουκουλίδειο Πνευματικό Κέντρο», αριθμεί περίπου 50000 τόμους βιβλίων και σπάνιες εκδόσεις του 16ου , 17ου, 18ου και 19ου αιώνα. Το πιο παλιό βιβλίο είναι «Θουκυδίδου Ξυγγραφή και Ξενοφώντος Ελληνικά», που είναι τυπωμένο στη Βενετία το 1502.

Τη δεκαετία 1830 λειτουργούν στην πόλη δύο αλληλοδιδακτικά, ένα ελληνικό σχολείο και ένα παρθεναγωγείο με αξιόλογους δασκάλους. Σημαντικός σταθμός στην εκπαίδευση αποτελεί η ίδρυση του Τραμπαντζείου Γυμνασίου το 1888, με δωρεά του Ιωάννη Τραμπαντζή. Η λειτουργία πλήρους Γυμνασίου στη Σιάτιστα το έτος αυτό, όταν στη Μακεδονία ολόκληρη υπάρχουν μόνο τρία, φανερώνει την εξέχουσα θέση της πόλης στα τέλη του 19ου αι.

Το Δημοτικό Σχολείο της Γεράνειας στεγαζόταν σε κτίριο που είχε ανεγερθεί το 1850. Το 1916 χτίστηκε καινούριο το οποίο λειτουργούσε μέχρι το 1977. Από τη σχολική χρονιά 1998-1999 στεγάζεται το Μουσικό Γυμνάσιο σε έναν εντελώς αναπαλαιωμένο χώρο με δαπάνες του ευεργέτη της πόλης κ. Κ. Παπανικολάου. Δίπλα από το Μουσικό Γυμνάσιο το 1977 χτίστηκε νέο κτίριο όπου και στεγάζεται το σημερινό 2ο Δημοτικό Σχολείο Σιάτιστας.

 

Το Δημοτικό Σχολείο της Χώρας χτίστηκε το 1863, αλλά το σημερινό σχολείο, 1ο Δημοτικό Σχολείο, χτίστηκε το έτος 1910. Είναι διώροφο, πέτρινο κτίριο. Αρχικά ο πάνω όροφος λειτουργούσε ως παρθεναγωγείο, αργότερα ως νηπιαγωγείο ενώ σήμερα αποτελεί μια εξαίρετη αίθουσα τελετών, επίσης λειτουργεί η πλήρως ανακαινισμένη βιβλιοθήκη του σχολείου, καθώς και εργαστήριο πληροφορικής.

 

Σήμερα λειτουργούν στη Σιάτιστα συνολικά τρία Δημοτικά Σχολεία, πέντε Νηπιαγωγεία, ένα Τεχνικό Επαγγελματικό Λύκειο, Μουσικό Γυμνάσιο Λύκειο σε καινούριο κτίριο δωρεά του κ. Κωνσταντίνου και Ελένης Παπανικολάου, ενώ το Ενιαίο Γυμνάσιο Λύκειο στεγάζεται σε κτίριο, το «Γεώργιος Παπαγεργίου» δωρεά των αδερφών Παπαγεργίου.